E origen di Dia Internacional pa Conservacion di Ecosistema di Matanan di Mangel.
ORANJESTAD – Riba 26 di juli di tur aña ta celebra Dia Internacional di Conservacion di Matanan di Mangel, tambe yama Dia Internacional di Matanan di Mangel (mangrove).
Riba e fecha aki ta eleva conscientisacion tocante e importancia, promocion y conservacion y maneho sostenibel di e areanan di matanan di mangel.
E ta un observacion ecologico estableci pa e Organisacion di Nacionnan Uni pa Educacion, Ciencia y Cultura Cultura (UNESCO) na 2015. A celebra e dia aki pa prome biaha na 2016 y ta pone atencion riba e balor inmenso di matanan di mangel, nan rol unico den salud di nos planeta y e necesidad urgente di nan conservacion. Importancia di matanan di mangel ta remarcabel na e crusada (interseccion) di tera y lama. P’esey tambe ta deber di Directie Natuur en Milieu (DNM) pa aporta cu informacion concreto di e ecosistema aki cu ta di balor halto pa Aruba.
Matanan di mangel y nan rol den e ecosistema di costa ta inclui: aporte na biodiversidad, proteccion di costa y ta absorba y warda carbono (CO2). Tin mas beneficio di e ecosistema aki, nan ta forma bareranan natural di costa contra tormentanan y marea ciclonico, loke ta haci cu e ecosistema aki ta asina importante den nos lucha contra cambio di clima. E ecosistema aki tambe ta sostene siguridad di cuminda na miyones rond mundo, specialmente den comunidadnan na costa y esnan indigena. UNESCO a informa riba su medionan cu algun pais a perde mas cu 40% di nan matanan di mangel entre 1980 y 2005, loke ta haci cu conservacion di e ecosistema a haya mas importancia riba agenda di reunionnan internacional y tin urgencia cu esaki. Aki na Aruba tambe nos ta wak cu hende ta cap matanan di mangel sin sa of pa ignorancia di e importancia di e matanan aki pa nos isla. Esaki ta pasando riba e islanan di rif (riba cay) caminda hende ta haci negoshi cu naturalesa sin respeta e matanan protegi aki.
Matanan di mangel aki na Aruba ta provee habitat pa un cantidad di especie, incluyendo pisca, cangreu, kreeft, cabaron, soldachi, etc (crustacea), insectonan y parhanan, loke ta haci nan vital pa mantene biodiversidad. E ecosistema aki ta actua como bareranan natural contra mal tempo, tsunami y erosion di costa, protegiendo comunidadnan na costa y infrastructura. E fenomeno di capta carbon den atmosfera tambe ta un servicio di e ecosistema aki di matanan di mangel. Aruba ta clasifica como un isla SIDS (Small Island Developing State) cu ta haci cu nos isla ta vulnerabel pa cambio di clima y su efectonan manera subida di nivel di lama. Y captura di carbono for di atmosfera ta yuda mitiga cambio di clima.
E dia aki no solamente ta pa enfatisa importancia di matanan di mangel, pero tambe ta pa vocifera e importancia di derechonan ecologico. E dia ta para pa husticia ambiental, inclusion y responsabilidad comparti pa mantene e sistemanan cu ta sostene bida. Manera UNESCO a publica cu e dia aki ta reforsa e conexion profundo entre integridad ecologico, dignidad humano y resiliencia global. E tema pa 2025 di dia Internacional pa Conservacion di Ecosistema di Matanan di Mangel 2025 ta boga pa proteccion di area di ‘wetlands’ pa nos futuro. E tema aki ta enfatisa e importancia vital di matanan di mangel como solucion basa riba naturalesa pa un futuro sostenibel. E asina yama ‘nature based solutions’ cu ta e efectividad di e areanan pa capta y warda carbono.
Pa medio di e publicacion aki DNM ta desea di haci un yamada colectivo y pa accion di cada un di nos pa un consciencia ecologico. E yamada ta inclui iniciativanan dirigi na hobennan, contamento di storia y creacion di arte pa trece atencion na e importancia di conservacion di ecosistemanan local. Tambe ta boga pa honra e ecosistema di matanan di mangel, honra e conexion esencial entre salud di naturalesa y nos propio bienestar. Feliz dia Internacional di Conservacion di Ecosistema di Matanan di Mangel 2025.